Służebniczki Starowiejskie są jednym z czterech istniejących zgromadzeń zakonnych, wyodrębnionych ze Zgromadzenia Sióstr Służebniczek, założonego w Wielkopolsce 3 maja 1850 r. przez bł. Edmunda Bojanowskiego. Autonomię Służebniczki starowiejskie uzyskały w roku 1866. Zatwierdzenie Zgromadzenia przez Stolicę Apostolską miało miejsce 9 grudnia 1930 r. Rodzina zakonna sióstr Służebniczek starowiejskich posiada sześć prowincji w tym: cztery w Polsce i dwie zagraniczne, a także wspólnoty zakonne w Europie Zachodniej i Wschodniej.
DOM GENERALNY:
Stara Wieś 460
36-200 Brzozów,
tel. (0-13) 434 14 76, fax 434 15 10
e-mail: general.house@interia.pl
www.sluzebniczkiNMP.pl
przełożona generalna: m. Dorota Baranowska
Siostry Służebniczki, zwane potocznie "starowiejskimi" od miejscowości Stara Wieś, już za życia swojego założyciela, bł. Edmunda Bojanowskiego, angażowały się w działalność na terenach leżących poza granicami zaborów. Pierwsza ochronka w Galicji została założona już 31 listopada 1861 r. we wsi Podzwierzyniec koło Łańcuta. Kandydatki do życia zakonnego zgłaszały się do nowego zgromadzenia, co skłoniło do otwarcia nowicjatu 12 września 1862 r., także w Galicji. 2 października 1863 r. nowicjat przeniesiono z Podzwierzyńca do Starej Wsi koło Brzozowa, w diecezji przemyskiej.
Rozwój zgromadzenia został zakłócony przez działania władz zaborczych. 14 września 1866 r. domy na terenie Galicji otrzymały tymczasowe prawo do utrzymania placówek w Starej Wsi, Łańcucie, Biłce Szlacheckiej i Żużelu. Jednak za cenę tego uprawnienia formalnie zerwano jedność z siostrami w Wielkopolsce. W tej sytuacji bł. Edmund Bojanowski skoncentrował swoją troskę na utrzymaniu duchowej jedności, co wyraziło się w korespondencji prowadzonej z przełożoną w Starej Wsi, s. Leoną Jankiewicz, i innymi siostrami. W 1904 r. Ojciec Święty Pius X wydał dla zgromadzenia dekret pochwalny, w 1930 r. Pius XI zatwierdził je, a w 1940 r. Pius XII ostatecznie zatwierdził także jego Konstytucje.
W czasie II wojny światowej, pomimo licznych trudności i represji spowodowanych polityką okupanta: osadzenia sióstr w obozach koncentracyjnym (4 w Oświęcimiu) oraz zamykania domów zakonnych w części wcielonej do Rzeszy, jeżeli było to możliwe, służebniczki nie przerwały swojej pracy. Podobnie jak w latach I wojny, siostry rozszerzyły zakres prac, zwłaszcza na polu charytatywnym: niosły pomoc chorym, ubogim, więźniom, uchodźcom, Izraelitom. Prowadziły punkty dożywiania, z narażeniem życia jako nauczycielki prowadziły w szkołach tajne nauczanie. Pracowały wśród rannych żołnierzy w szpitalach polowych i na liniach frontu. Same także dzieliły los uciekinierów, wysiedlonych i repatriantów. We wspomnianym okresie zgromadzenie poniosło znaczne straty.
W pierwszych latach powojennych zgromadzenie reaktywowało wiele zlikwidowanych przez okupanta placówek i zakładało nowe. Po repatriacji ze Wschodu siostry podjęły pracę także na Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim. Wkrótce jednak „Władza Ludowa” zakwestionowała obecność osób zakonnych w instytucjach państwowych. Najpierw, bo od 1949 r. siostry były usuwane ze szkół, państwowych przedszkoli i mieszkań na terenie szpitali. Nieco później, bo w latach 1961 - 1963 odebrano zgromadzeniu domy dziecka oraz przedszkola, pozostawiając jedynie domy opieki dla osób w podeszłym wieku, zakłady dla dzieci specjalnej troski i dom dziecka fundacji Ojca Św. Piusa XI w Chotomowie. Ze 174 ochronek istniejących w 1947 roku, udało się przez cały okres PRL ocalić zaledwie 20, które funkcjonowały pod nazwą „przechowalni dzieci” lub „punktów katechetycznych”. W latach reżimu komunistycznego zgromadzenie doświadczyło także różnych szykan ze strony struktur administracji państwowej. Po usunięciu nauki religii ze szkół, szczególne znaczenie miał udział sióstr w katechizacji prowadzonej w przykościelnych punktach. Siostry organizowały także rekolekcje, dni skupienia oraz różne formy „wakacji z Bogiem” dla dzieci i młodzieży.
Przemiany, jakie dokonały się w Polsce po 1980 roku, a szczególnie po 1989, umożliwiły siostrom służebniczkom ponowne objęcie opieką dzieci w przedszkolach i własnych ochronkach, a miejscem pracy sióstr katechetek ponownie stały się szkoły i państwowe przedszkola. Znów zostały zatrudnione w szpitalach.
Podczas pobytu w Polsce w 1999 roku Ojciec Święty Jan Paweł II beatyfikował założyciela służebniczek Edmunda Bojanowskiego oraz - w gronie 108 Męczenników II wojny światowej - służebniczkę starowiejską s. Katarzynę Celestynę Faron (1913 – 1944), która poniosła śmierć męczeńską w Auschwitz. Aktualnie trwają kolejne procesy beatyfikacyjne sług Bożych: s. Leonii Marii Nastał (1903–1940) oraz sióstr, włączonych w proces II grupy Męczenników II wojny światowej - s. Franciszki Romualdy Grzanki (ur. 1901 – +1941 w Nonnenlager Schmückert) i s. Joanny Hiacynty Luli (ur. 1915 – +1943 w Auschwitz).
